Gejsza (jap. 芸者, geisha?) – termin, który powstał w epoce Tokugawa. Składa się on z wyrazu gei (sztuka) i sha (człowiek). Tak więc chodzi tu o kogoś uprawiającego tradycyjne japońskie sztuki, innymi słowy - artystę. W Kioto używa się terminu geiko co oznacza "kobietę zajmującą się sztuką". Gejsze są mistrzyniami w sztuce konwersacji, tańca, śpiewu i gry na tradycyjnych instrumentach japońskich (np. na shamisenie - trzystrunowym instrumencie szarpanym). Zajmują się też kaligrafią, ikebaną i innymi sztukami japońskimi. Zanim kobieta zostanie gejszą musi przejść sześcioletni okres bycia maiko.

Tradycja gejszy wywodzi się od taikomochi lub hōkan (odpowiedniki występujących w szlacheckiej Polsce błaznów). Początkowo gejszami zostawali tylko mężczyźni, dopiero w późniejszych czasach dołączały do tego zawodu kobiety, dla odróżnienia zwane onna geisha (女芸者) czyli "kobieta gejsza". Obecnie gejszami zostają wyłącznie kobiety, ale tradycja taikomochi nadal trwa.

Gejsze nie były i nie są prostytutkami. Prostytutki stanowiły osobną grupę zawodową — yūjō. Błędny wizerunek gejszy jako prostytutki na zachodzie wziął się od tego, że po drugiej wojnie światowej Amerykanie okupujący Japonię korzystali z usług prostytutek (yūjō), które często podawały się za gejsze.
Młoda geiko zapalająca cygaro klientowi

Gejsze zamieszkują w domach zwanych okiya (w Tokio geishaya), a chadzają na przyjęcia głównie do tradycyjnych herbaciarni ochaya. Gejsze są ekspertkami w zakresie cha-no yu (ceremonii herbacianej). Początkowo ubierały się bardzo skromnie, choć ze smakiem i chlubiły się sugao czyli twarzą bez makijażu. W opinii Japończyków uchodziły za ideał bijin (pięknej kobiety). Gejsze odgrywały znaczącą rolę w gospodarce i polityce Japonii. W epoce Meiji mówiono, że ambitny urzędnik powinien mieć dwa cele w życiu: wziąć za żonę gejszę i zostać ministrem. Jednak nawet gejsze nie będące żonami urzędników posiadały ogromne wpływy. Przykładem były np. O-koi-san (oficjalna metresa księcia Katsury Taro) czy Momokichi (kochanka księcia Iwakury).

Pod koniec XX wieku popularność gejsz spadła. Teraz zaczynają się nimi interesować bogaci klienci zagraniczni, ale ich przyszłość nie jest pewna. Odegrały znaczącą role w kształtowaniu się kultury japońskiej.

A co wy sądzicie na temat gejszy?